Bệnh vàng lá thối rễ là một trong những vấn đề nghiêm trọng nhất đối với các loại cây ăn trái lâu năm như sầu riêng, cam, bưởi, tiêu hay cà phê. Khi rễ bị nấm và tuyến trùng tấn công, cây mất khả năng hút nước và dinh dưỡng, dẫn đến hiện tượng lá vàng, rụng sớm, cành khô, cây còi cọc và chết dần. Trong bài viết này, Antinnong sẽ giúp bạn nhận biết chính xác dấu hiệu, tìm hiểu nguyên nhân và hướng cách phòng trị bệnh vàng lá thối rễ hiệu quả, an toàn cho vườn cây
Bệnh vàng lá thối rễ là gì?
Bệnh vàng lá thối rễ là hiện tượng rễ cây bị thối hư do nấm hoặc tuyến trùng tấn công, làm cây mất khả năng hút nước và dinh dưỡng. Từ đó, lá dần chuyển vàng, rụng sớm, cành khô, cây suy kiệt và chết dần.
Bệnh có thể xuất hiện ở mọi giai đoạn sinh trưởng nhưng thường bùng phát mạnh vào mùa mưa, khi đất úng nước, thoát nước kém hoặc bón phân, tưới không hợp lý.
Tác nhân phổ biến nhất là nấm Phytophthora, Fusarium và tuyến trùng Meloidogyne
Hiểu đúng về bệnh vàng lá thối rễ để nhận biết và xử lý kịp thời
Nguyên nhân gây bệnh vàng lá thối rễ ở cây trồng
Tác nhân nấm và tuyến trùng: Bệnh vàng lá thối rễ thường khởi phát khi rễ cây bị tấn công bởi các loài nấm hại như Fusarium, Phytophthora, Pythium… hoặc do tuyến trùng gây vết thương ở rễ. Khi tuyến trùng chích hút làm tổn thương mô rễ, các bào tử nấm dễ dàng xâm nhập, phát triển nhanh và khiến cây bị bệnh vàng lá thối rễ, cây còi cọc, thậm chí chết dần.
Đất bị chua, ứ nước lâu ngày: Những vùng đất có độ pH thấp, kém thoát nước hoặc thường xuyên ngập úng sẽ làm rễ bị thiếu oxy, thối rữa và tạo môi trường lý tưởng cho nấm bệnh sinh sôi. Hiện tượng này thường xảy ra mạnh trong mùa mưa hoặc khi đất trồng không được cải tạo thường xuyên.
Lạm dụng phân bón hóa học: Việc chỉ sử dụng phân NPK mà không bổ sung phân hữu cơ hoặc chế phẩm sinh học khiến đất bị chai cứng, vi sinh vật có lợi suy giảm, làm rễ yếu và dễ nhiễm bệnh hơn. Đất mất cân bằng sinh học là điều kiện thuận lợi cho nấm bệnh phát triển.
Căng thẳng sinh lý ở rễ: Khi cây bị kích thích sinh trưởng hoặc ra hoa quá mức bằng các chất hóa học, bộ rễ phải hoạt động quá tải, dần yếu đi và mất khả năng chống chịu với nấm bệnh trong đất.
Đất tái canh chưa xử lý: Nhiều nhà vườn trồng mới ngay trên nền đất đã từng bị bệnh mà không xử lý mầm bệnh, khiến nguồn nấm và tuyến trùng tồn dư tiếp tục lây lan cho cây mới.
Đất canh tác lâu năm: Khi trồng liên tục nhiều vụ mà không bón bổ sung hữu cơ, các nguyên tố vi lượng trong đất sẽ bị cạn kiệt. Cây trồng thiếu dưỡng chất, sức đề kháng giảm, từ đó dễ bị bệnh vàng lá thối rễ tấn công.
Các yếu tố ngoại cảnh khác: Trồng cây quá dày, không làm cỏ và dọn vệ sinh vườn định kỳ, hoặc tưới tiêu không hợp lý (lúc khô hạn, lúc ngập úng) đều khiến mầm bệnh phát sinh nhanh chóng và lây lan mạnh trong vườn.
Các tác nhân gây vàng lá thối rễ và cách chúng tấn công bộ rễ cây trồng
Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết bệnh vàng lá thối rễ
Nhà vườn có thể nhận biết bệnh vàng lá thối rễ qua các triệu chứng sau:
Bệnh vàng lá thối rễ thường biểu hiện đầu tiên ở những lá già, sau đó lan dần đến các lá non. Lá chuyển sang màu vàng nhạt, gân lá và phiến lá biến màu không đồng đều. Hiện tượng này có thể xuất hiện cục bộ trên một vài cành hoặc lan ra toàn tán cây.
Khi cây bị bệnh nặng, chỉ cần tác động nhẹ như gió mạnh hoặc rung cành, lá sẽ rụng hàng loạt. Cành khô, chồi non teo lại, cây chậm phát triển và có thể chết dần từ ngọn xuống gốc.
Các chồi non bị cong cụp, không bung lá, đọt non ngừng phát triển, trong khi cành bên héo khô và giòn.
Trái thường nhỏ, ruột khô, kém ngọt; một số trường hợp bị thối cuống và rụng sớm, làm giảm năng suất nghiêm trọng.
Khi đào nhẹ phần đất quanh gốc cây bị nghi ngờ nhiễm bệnh, có thể thấy các rễ tơ bị thối nhũn, đổi màu nâu đen hoặc rụng lớp vỏ ngoài. Rễ non bị mục nát, dễ gãy, thậm chí trượt ra khỏi lõi.
Ở giai đoạn nặng, bệnh lan tới cổ rễ khiến mô gỗ sậm màu, cây héo rũ và ngừng sinh trưởng. Bộ rễ mất khả năng hút nước và dinh dưỡng, khiến cây nhanh chóng suy kiệt và có thể chết nếu không được xử lý kịp thời.
Dấu hiệu nhận biết vàng lá thối rễ từ giai đoạn sớm đến nặng
Bệnh vàng lá thối rễ gây hại trên các loại cây trồng
Bệnh vàng lá thối rễ trên cây có múi
Bệnh vàng lá thối rễ là một trong những bệnh nguy hiểm nhất trên nhóm cây có múi như cam, quýt, bưởi, chanh. Khi phát sinh nặng, bệnh có thể làm giảm năng suất rõ rệt, ảnh hưởng chất lượng trái và khiến cây chết dần nếu không được xử lý kịp thời.
Khi bị nấm bệnh tấn công, cây sinh trưởng chậm, tán lá thưa, lá úa vàng từ từ rồi rụng. Khả năng ra hoa và đậu trái giảm mạnh, trái thường nhỏ, vỏ sần sùi, ruột khô và nhạt vị. Quả bị bệnh còn dễ rụng sớm, gây thất thu nghiêm trọng cho nhà vườn.
Các tác nhân gây bệnh như nấm Phytophthora, Fusarium hoặc Pythium thường tấn công vào rễ, khiến rễ bị thối, mục nát và mất khả năng hấp thu dinh dưỡng. Nếu không được xử lý sớm, bệnh lan nhanh làm cây suy yếu, khô cành, giảm năng suất và thậm chí chết hàng loạt.
Vàng lá thối rễ trên cây có múi và ảnh hưởng đến sinh trưởng, năng suất
Bệnh vàng lá thối rễ trên cây rau màu
Bệnh vàng lá thối rễ thường gặp ở nhiều loại rau màu như cà chua, ớt, dưa leo, dưa hấu… Đây là nhóm cây mẫn cảm, dễ bị nấm và tuyến trùng tấn công trong điều kiện đất ẩm hoặc thoát nước kém.
Tác nhân chính là các loài nấm gây hại phổ biến như Fusarium, Pythium, Phytophthora… Chúng xâm nhập vào rễ thông qua các vết thương hoặc các vị trí bị tuyến trùng phá hoại, khiến rễ bị thối nhũn, không thể hút nước và dinh dưỡng. Cây bị suy yếu, lá bắt đầu héo rũ, chuyển vàng và cuối cùng chết khô.
Bệnh vàng lá thối rễ trên rau màu có tốc độ lây lan nhanh, nhất là khi thời tiết ẩm và nhiệt độ cao. Nếu không xử lý kịp, nấm bệnh có thể làm hỏng toàn bộ vườn trồng, ảnh hưởng lớn đến năng suất và buộc người trồng phải cải tạo hoặc thay mới đất canh tác.
Biểu hiện vàng lá thối rễ trên rau màu khiến cây chậm lớn và còi cọc
Bệnh vàng lá thối rễ trên cây sầu riêng và cây ăn quả khác
Ngoài nhóm cây có múi, bệnh vàng lá thối rễ còn thường gặp trên nhiều loại cây ăn quả khác như sầu riêng, mít, măng cụt, mãng cầu na, mãng cầu xiêm… Đây đều là các loại cây có giá trị kinh tế cao nên khi mắc bệnh, thiệt hại rất đáng kể.
Nấm gây bệnh xâm nhập vào vùng rễ, khiến rễ bị thối rữa, không thể hút nước và chất dinh dưỡng từ đất. Khi đó, lá cây chuyển vàng rồi rụng hàng loạt, khả năng quang hợp giảm sút khiến cây yếu dần, trái nhỏ, năng suất thấp. Nếu không xử lý kịp thời, bệnh lan rộng có thể làm chết cây hàng loạt, buộc nhà vườn phải cắt bỏ và cải tạo lại toàn bộ khu trồng
Vàng lá thối rễ trên sầu riêng làm cây suy yếu và dễ chết nhanh
Cách trị bệnh vàng lá thối rễ hiệu quả
Biện pháp canh tác
Việc chủ động phòng bệnh luôn là bước quan trọng hàng đầu giúp cây trồng phát triển bền vững và hạn chế thiệt hại do bệnh vàng lá thối rễ gây ra. Dưới đây là các biện pháp canh tác hiệu quả đang được nhiều nhà vườn áp dụng:
Xử lý đất trước khi trồng: Rải vôi bột diệt mầm bệnh, lên mô cao, đào rãnh thoát nước để tránh úng rễ.
Chọn giống khỏe: Ưu tiên cây giống sạch bệnh, trồng luống cao, thoát nước tốt.
Cải tạo đất: Bón phân hữu cơ hoai mục, ủ với Trichoderma để tăng vi sinh có lợi, giúp rễ khỏe và hạn chế nấm hại.
Kỹ thuật trồng: Trồng đúng độ sâu, cách nhau 80cm–1m, quét vôi quanh gốc để ngăn nấm và sâu bệnh.
Vệ sinh vườn: Thu gom lá rụng, quả thối, cành già, cành bệnh để vườn thông thoáng.
Bón phân hợp lý: Giảm đạm, tăng kali, canxi và hữu cơ sinh học, tránh làm đất chai cứng.
Kiểm soát sâu bệnh: Theo dõi định kỳ, xử lý tuyến trùng – nấm đất trước mùa mưa, dùng chế phẩm sinh học để bảo vệ rễ.
Biện pháp sinh học
Khi phát hiện cây có dấu hiệu bị bệnh vàng lá thối rễ, nên xử lý sớm bằng các biện pháp sinh học an toàn và bền vững:
Xới nhẹ đất quanh gốc giúp tăng độ thoáng khí, hạn chế ẩm độ cao – môi trường thuận lợi cho nấm phát triển.
Rải vôi bột quanh gốc để nâng pH đất, khử chua và ức chế nấm bệnh.
Ngừng bón phân hóa học, đồng thời cắt bỏ cành, rễ bị vàng lá hoặc thối hư để ngăn bệnh lan rộng.
Sử dụng chế phẩm sinh học chứa các chủng nấm có lợi như nấm đối kháng Trichoderma, Chaetomium, Paecilomyces. Đây là những vi sinh vật đối kháng mạnh, có khả năng tiêu diệt nấm hại Fusarium, Pythium, Phytophthora và tuyến trùng trong đất, giúp rễ phục hồi và phát triển khỏe mạnh.
Biện pháp hóa học (chỉ khi bệnh nặng)
Chỉ dùng khi bệnh lan nhanh, cây có dấu hiệu vàng lá toàn tán hoặc rễ thối nhiều.
Thuốc xử lý nấm đất: Fosetyl-Aluminium, Metalaxyl, Mancozeb, Dimethomorph, Phosphonate.
Thuốc trị tuyến trùng: Abamectin, Fipronil, Ethoprophos hoặc Carbosulfan.
Cách dùng:
Pha thuốc theo hướng dẫn, tưới quanh gốc theo tán cây.
Kết hợp xới nhẹ đất, tạo độ thông thoáng trước khi tưới thuốc.
Lặp lại sau 15–20 ngày, sau đó bón phục hồi bằng phân hữu cơ sinh học.
Các phương pháp trị vàng lá thối rễ giúp cải thiện đất và phục hồi cây hiệu quả
Cách phục hồi và phòng bệnh vàng lá thối rễ hiệu quả, bền vững
Sau khi cây được xử lý bệnh, giai đoạn phục hồi và phòng tái nhiễm đóng vai trò quyết định giúp cây khỏe lại nhanh, rễ phát triển mạnh và vườn duy trì ổn định lâu dài.
Các bước phục hồi cây sau khi trị bệnh:
Kích rễ mới: Phun hoặc tưới humic + amino acid + Trichoderma để kích thích ra rễ tơ, phục hồi bộ rễ.
Bổ sung dinh dưỡng: Dùng NPK 15-30-15 hoặc 20-20-20 pha loãng giúp cây bật lá non, phát triển đồng đều.
Cắt bỏ phần rễ thối: Dùng kéo sạch, bôi vôi hoặc thuốc gốc đồng để sát khuẩn vết cắt.
Bón thêm hữu cơ: Kết hợp phân hữu cơ hoai mục + trung – vi lượng (Ca, Mg, Zn, Bo) để nuôi dưỡng rễ và phục hồi đất.
Biện pháp phòng bệnh bền vững:
Giữ độ ẩm đất ổn định, tránh khô hạn hoặc úng nước.
Định kỳ bón phân hữu cơ sinh học, Trichoderma, Bacillus mỗi 30–45 ngày để nuôi hệ vi sinh có lợi.
Nếu đất nhiễm nặng, nên luân canh hoặc nghỉ đất 1 vụ để cắt nguồn bệnh.
Không sử dụng đất hoặc dụng cụ từ vườn bệnh cho vườn khỏe.
Trồng cây trên mô cao 30–40 cm, rãnh thoát nước sâu 40–50cm để hạn chế nấm bệnh tái phát.
Giải pháp phục hồi và phòng vàng lá thối rễ giúp vườn khỏe mạnh lâu dài
An Tín Nông – Cung cấp vật tư nông nghiệp chính hãng giá sỉ
An Tín Nông là đơn vị phân phối vật tư nông nghiệp chính hãng giá sỉ, chuyên cung ứng số lượng lớn cho nhà vườn, hợp tác xã, đại lý và trang trại trên toàn quốc. Với mong muốn đồng hành cùng bà con trong canh tác bền vững, An Tín Nông mang đến danh mục sản phẩm phong phú, đáp ứng đúng nhu cầu thực tế như sau:
Đất trồng và giá thể: Cung cấp các dòng giá thể và đất trồng đạt tiêu chuẩn kỹ thuật, tối ưu hóa độ tơi xốp, giữ ẩm, thoát nước.
Phân bón các loại: Giúp cây trồng sinh trưởng mạnh, tăng năng suất và tối ưu chi phí đầu tư.
Thuốc bảo vệ thực vật: Đặc trị sâu bệnh, nấm hại, đảm bảo an toàn, hiệu quả và hạn chế kháng thuốc.
Hạt giống – vật tư: Năng suất cao, phù hợp nhiều mô hình canh tác khác nhau.
Dụng cụ, hệ thống tưới, thiết bị canh tác: Hỗ trợ nhà vườn và trang trại vận hành hiệu quả, tiết kiệm nhân công.
An Tín Nông – đồng hành cùng bà con với đầy đủ vật tư chuẩn chính hãng – giá sỉ tận tay.
Với nguồn hàng ổn định, giá sỉ tận kho, chính sách chiết khấu hấp dẫn và giao hàng nhanh trên toàn quốc, An Tín Nông cam kết mang đến giải pháp tối ưu nhất cho các mô hình sản xuất nông nghiệp từ nhỏ đến lớn.
VTNN AN TÍN NÔNG
Vật tư nông nghiệp Chính hãng – Giá sỉ Tận Tay
